اولین گام جهت مدل سازی یک ساختمان با مصالح بنایی، برداشت ساختمان به طور کامل است. به این معنی که باید محل قرارگیری تمامی دیوارها و سازه ای و غیرسازه ای بودن آنها، ارتفاع قسمت های مختلف ساختمان، محل بازشوها در دیوارها، ضخامت سقف، جهت تیر ریزی سقف و... مشخص شود. بر طبق توضیحات نشریه 360 (دستورالعمل بهسازي لرزه اي ساختمانهاي موجود) دیوارهاي بنایی به دو دسته سازه اي و غیرسازه اي تقسیم میشوند. دیوارهاي سازه اي به دیوارهایی اطلاق میشود که بارهاي ثقلی و جانبی را در امتداد و عمود بر صفحه خود تحمل میکنند. این دیوارها از واحدهاي بنایی شامل آجر و بلوك سیمانی همراه با ملات ماسه سیمان، باتارد و ماسه آهک تشکیل شده اند. دیوارهاي بنایی غیرسازه اي یا تیغه ها، دیوارهایی هستند که هیچگونه سهمی از بارهاي ثقلی و لرزه اي ساختمان به آنها نسبت داده نمیشود. جهت مدل سازی ساختمان های با مصالح بنایی باید موارد زیر در نظر گرفته شود:
باید اثرات مواردي همچون پوشش نما، وجود درزهاي قائم، انفصال ناشی از عبور لوله یا دودکش، هشتگیر، کلاف و غیره در مدلسازي در نظر گرفته شود.
الف- پوشش نما
براي مدلسازي دیوارها، سطح خالص دیوار بدون در نظر گرفتن پوشش نما براي مقاومت در برابر نیروها، مورد نظر قرار گیرد.
ب - درزهاي قائم بین واحدهاي بنایی
چنانچه درزهاي قائم بین واحدهاي بنایی با ملات پرنشده باشند، براي مدلسازي دیوارها، سطح خالص دیوار با کاهش فضاهاي خالی براي مقاومت در برابر نیروها، مورد نظر قرار گیرد. در این حالت براي محاسبه سطح مقطع خالص دیوار میتوان سطح مقطع کل دیوار را به میزان پنج درصد کاهش داد.
پ - عبور لوله و دودکش از درون دیوار سازه اي
اگر قطر لوله و یا دودکشی که از درون دیوار عبور می نماید، بیش از یک ششم ضخامت دیوار باشد، محل لوله به عنوان نقطه ي انفصال در دیوار تلقی میگردد.
ت - هشتگیر
واحدهاي بنایی در تمام دیوارهاي سازه اي متقاطع باید در یک تراز چیده و در یک سطح بالا آورده شده باشد. در صورتی که دیوارهاي متقاطع مطابق ضوابط استاندارد 2800 ایران اجرا نگردیده باشد و در اجراي قسمت هاي مختلف یک دیوار سازه اي و یا گوشه ي دو دیوار متقاطع باربر از روش دندانه دار کردن دیوار یا به اصطلاح هشتگیر استفاده شده باشد، محل اجراي آن به عنوان نقطه ي انفصال در دیوار تلقی میگردد.
ث - کلاف
در ساختمانهاي مصالح بنایی لزومی به مدلسازي کلافها نیست مگر در مواردي خاص. در صورتی که مدلسازي کلافها مورد نظر باشد، نوع رفتار کلاف و عدم باربري آن باید ملحوظ شود. محل اتصال آن به عنوان نقطه ي انفصال در دیوار محسوب نشده و دیوار ممتد فرض میگردد.
ج - کنترل اجراي واحدهاي بنایی
دیوارهایی که با آجر یا بلوك ساخته شده اند، باید طوري چیده شده باشند که همپوشانی افقی مناسبی بین واحدهاي بنایی برقرار بوده و درزهاي قائم روي هم قرار نگرفته باشند. عرض ترك هاي مورب احتمالی ناشی از نشست ناهمگون دیوار، نباید از 3 میلیمتر تجاوز کند. واحدهاي مصالح بنایی در دیوار باید یک سطح پیوسته و صاف ایجاد کرده باشند و دیوار فاقد شکم دادگی یا کج شدگی باشد. چنانچه هریک از موارد فوق رعایت نگردیده باشد، دیوار به لحاظ اجراي نامناسب به عنوان عضو غیراصلی تلقی میگردد.
چ -اتصال بین دیوارهاي سازه اي و سقف
در صورتیکه دیوارهاي سازه اي مصالح بنایی در تراز طبقات به نحو مناسب و مطابق ضوابط استاندارد 2800 به سقف متصل نشده باشد، به لحاظ رفتاري نقطه انفصال تلقی میشود.
براي اینکه نیروهاي عمود بر صفحه دیوار بتواند به سقف منتقل شود، اتصال دیوار و سقف باید بتواند نیروي عمود بر صفحه دیوار را که از رابطه (3-31) نشریه 360 محاسبه میشود، تحمل نماید:
چنانچه اتصال دیوار و سقف نتواند نیروي فوق الذکر را تحمل نماید، محل اتصال به لحاظ رفتاري نقطه انفصال تلقی میشود.
ح -یکنواختی و انسجام سقف
چنانچه در سقف طاق ضربی انسجام سقف مطابق ضوابط استاندارد 2800 تامین نشده باشد، سقف آسیب پذیر بوده و باید با تمهیدات مناسب انسجام سقف تامین و سپس در مدلسازي ساختمان لحاظ گردد.
خ -کنترل نیروي رانش در سقف هاي قوسی و شیبدار
در سقف هاي شیبدار و در دهانه هاي خارجی ساختمان اگر نسبت ارتفاع سقف قوسی از یک دوم قطر قاعد ه ي آن کم تر باشد و در صورتی که از کلاف چوبی، فلزي و یا بتنی براي مهار سقف استفاده نشده باشد، باید نیروي رانش سقف در محاسبات عمود برصفحه دیوار خارجی حامل وزن سقف ملحوظ گردد.
